Inmiddels hebben we allemaal al wel een paar keer boodschappen gedaan in 2019. Je zult gemerkt hebben: de prijzen zijn inderdaad een beetje veranderd door de verhoging van het lage btw-tarief. Maar misschien ben je ook producten tegengekomen die iets meer in prijs zijn gestegen. Proberen de supermarkten een slaatje te slaan uit de btw-verhoging? Waarschijnlijk niet.
Allereerst is het misschien handig om nog even vast te stellen om wat voor prijsstijging het precies gaat. Het lage btw-tarief, dat geldt voor onder meer voedingsmiddelen en boeken, is met 3 procentpunt verhoogd van 6 naar 9 procent.
Als een supermarkt of broodjeszaak besluit het hogere btw-tarief volledig door te berekenen in de consumentenprijs, dan zou een broodje van 2,99 (incl. btw) nu 3,07 (incl. btw) moeten kosten. Bedrijven kunnen er natuurlijk ook voor kiezen om de prijzen niet door te berekenen, maar dat betekent dus wel dat ze minder winst maken op die producten, of zelfs verlies.
Maar misschien is het broodje dat je elke week bij hetzelfde zaakje koopt niet van 2,99 naar 3,07 gegaan, maar naar 3,10. Of erger nog: 3,20. Iedereen ziet dat die prijsverhoging veel hoger is dan de btw-verhoging van 3 procentpunt. Proberen de supermarkten/broodjeszaken/cafe’s jou hier een oor aan te naaien? Gebruiken ze de verhoging van de btw-tarieven stiekem als excuus om de prijzen nog véél hoger op te voeren?
Er gebeurt meer dan alleen de btw-verhoging
Nee, zegt ING-econoom Marten van Garderen. Je kunt niet zomaar de btw-verhoging de schuld geven van alles. Er gebeuren natuurlijk ook nog heel veel andere dingen die invloed op de prijs hebben. Als mensen twee dingen tegelijkertijd zien gebeuren, dan denken ze vaak dat er een causaal verband is. Maar er kunnen natuurlijk ook gewoon twee dingen tegelijkertijd gebeuren.
In andere woorden: die hogere prijs van dat broodje heeft niet alleen te maken met de btw-kosten, maar kan ook komen door hogere personeelskosten, of een hele andere reden.
Het kan inderdaad zijn dat prijzen harder zijn gestegen dan die 3 procentpunt btw-verhoging, bevestigt de grootste supermarkt van Nederland, Albert Heijn.
In het geval van de AH heeft het te maken met een heleboel factoren: inkoop, verpakkingen, transport en de prijs in de markt. Al die factoren hebben eraan bijgedragen dat de verkoopprijs van deze producten iets duurder is geworden
, vertelt een woordvoerder.
Horecapersoneel wordt duurder
Een sector waar de btw-verhoging met name wordt gevoeld is de horeca. En ook hier heeft men te maken met hogere kosten buiten het verhoogde btw-tarief kunnen zorgen voor hogere prijzen. De verhoging van de energietarieven tikken aan, maar de sector heeft ook te maken met een groot personeelstekort. Door de krapte moeten er regelmatig zzp’ers worden ingeschakeld. En tja. Die zijn duurder
, vertelt een woordvoerder van Koninklijke Horeca Nederland.
Een ander voorbeeld is bier. Het btw-tarief op bier, bijvoorbeeld, blijft gewoon gelijk op 21 procent. Maar ook die prijzen stijgen in veel gevallen, simpelweg omdat de brouwerijen hun fustprijzen omhoog hebben gegooid.
Tegelijkertijd is er ook een andere kant van de medaille: producten die helemaal niet in prijs stijgen, terwijl die wel onder het lage btw-tarief vallen. Albert Heijn, bijvoorbeeld, heeft besloten om bij bepaalde producten met ronde prijzen te blijven werken, zoals 2 euro, 3 euro en 4 euro.
Niemand komt naar mij toe met een voorbeeld van een product dat niet in prijs is gestegen
, zegt ING-econoom Marten van Garderen. Maar de meeste supermarkten verhogen niet de prijzen van individuele producten, maar doen dat over hun hele assortiment heen.
2,99 blijft 2,99
Prijzen zijn emotioneel
, legt Ton van Veen uit, de financieel topman van Jumbo. Daarom zijn er veel producten die eindigen op een 9, zoals 2,99 en 3,99. Als we die btw-verhoging exact zouden doorvoeren, dan krijg je wel heel erg rare prijzen
, zegt Ton van Veen, de financieel topman van de Jumbo.
Om dat uit te balanceren zal het ene product dus minder in prijs stijgen en het andere product weer iets meer. Volgens de eerste cijfers van InPrijsVerhoogd.nl, een website die supermarktprijzen monitort, lijkt het erop dat je bonnetje gewoon netjes de btw-verhoging volgt en daar niet overheen gaat.
Nieuw jaar, nieuwe prijzen
Het is wel zo dat veel prijsverhogingen tegelijkertijd worden doorgevoerd, vertelt ING-econoom Van Garderen. Het is heel onhandig om een paar keer per jaar je prijs te veranderen. Het is veel beter om dat maar een paar keer te doen.
1 januari en 1 juli zijn voorbeelden van data die vaak erg goed uitkomen om een gebundelde prijsstijging door te voeren, omdat dan veel nieuwe wetten van kracht worden. Zo kan het dus dat een grote maatregel, zoals de btw-verhoging, in de schijnwerpers staat, terwijl er op de achtergrond nog allerlei andere factoren spelen die óók voor een prijsverandering zorgen. Van Garderen: De invoering van de euro was ook zo’n moment.
Mocht je de afgelopen dagen een product zijn tegengekomen dat veel harder in prijs is gestegen dan het lage btw-tarief, dan kan dat dus kloppen. Maar het betekent dus niet per se dat de supermarkt of de broodjeszaak dat direct in eigen zak steekt. Er zijn gewoon nog wel meer zaken buiten de btw waar rekening mee gehouden moet worden.