Op 1 juli 2021 is de nieuwe Alcoholwet in werking getreden, als onderdeel van het Preventieakkoord. De Alcoholwet is bedoeld om problematisch alcoholgebruik en alcoholmisbruik bij met name jongeren tegen te gaan.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen in de supermarkt?
De beperking van prijsacties is de grootste verandering voor supermarkten. Verkopers van alcohol ´voor gebruik elders dan ter plaatse´ (supermarkten, slijters) mogen vanaf 1 juli maximaal nog maar 25% korting geven op de normale verkoopprijs. Prijsacties voor alcohol als ‘twee halen, één betalen’ zijn niet meer toegestaan.
Wat gebeurt er met de prijzen?
De verwachting was misschien dat de supermarkten zouden kiezen voor een algemene prijsverlaging van alcoholhoudende producten, om de beperking van prijsacties te compenseren. Dat is op dit moment echter niet wat er gebeurt. Supermarkten hebben hun prijzen niet verlaagd. Maar wel zijn dus de toegestane kortingen nu gemaximaliseerd op 25%.
Het prijseffect van de maatregel voor de consument illustreren we met het voorbeeld van een kratje bier. Per saldo betaalt de Nederlander gemiddeld meer voor een kratje bier. Dit betreft met name A-merk producten omdat deze vaak in de aanbieding zijn. Huismerk-bieren zijn zelden in de aanbieding dus hier is het effect minder groot.
Soorten aanbiedingen vóór 1 juli
Onze promotool-data laat zien dat een kratje pils gemiddeld eens per 3 weken in de aanbieding is. De meest gebruikte promotie mechanismen tot 1 juli waren:
- 2e krat voor de halve prijs (= 25% korting)
- 1 + 1 krat gratis (= 50% korting)
- 1 krat voor € 8.99 / € 9.99 / € 10.99 (= 20% - 50% korting)
Met behulp van de IPV promotool zijn er 13.500 alcohol-promoties geanalyseerd over de periode 1 januari 2020 - 1 juli 2021, bij 17 supermarkten. De analyse laat zien dat de gemiddelde korting van de Nederlandse supermarkt op een krat pils in de actieweken vóór de invoering van de nieuwe Alcoholwet 37% was.
Het beeld in de aanbiedingen na 1 juli
De impact van de nieuwe maatregel verschilt per supermarkt. In onze analyse hebben we drie groepen gemaakt: supermarkten met hoge kortingen, met gemiddelde kortingen en met lage kortingen.
| 1 | De eerste groep bestaat uit (full service) supermarkten die gewend waren om klanten te lokken met zeer hoge kortingen (o.a. Albert Heijn, Plus, Dirk, Deka, Coop, Deen, Hoogvliet, Jan-Linders, Spar, Poiesz, Boon’s) op een iets hogere basisprijs. Deze supermarkten gaven voorafgaand aan de nieuwe wetgeving kortingen van 40% tot 50%. Na de wetgeving zijn deze kortingen gemaximaliseerd op 25%. De basisprijs is hetzelfde gebleven. |
| 2 | Supermarkten met een ‘laagste prijsgarantie’, zoals Jumbo; garanderen dat zij binnen de grenzen van een bepaald gebied (bijv. de bebouwde kom) de laagste prijs voeren. Vóór 1 juli waren we bij Jumbo langdurige promoties van gemiddeld 25% te zien. Na 1 juli zijn deze langdurige promoties van 25% nog steeds zichtbaar. Het effect van de alcoholwet op de prijs is hier vrijwel te verwaarlozen. |
| 3 | De derde groep wordt gevormd door de prijsvechters & hard-discounters (o.a. Nettorama, Aldi & Lidl), die klanten een lage basisprijs bieden en ook de kortingen relatief laag houden. Voorafgaand aan de alcoholwet werd hier maximaal 10% korting op een kratje pils of een fles wijn gegeven. Na de invoering van de Alcoholwet is dat nog steeds het geval. Hier zien we geen enkel effect van de maatregel. |
Zijstapje: gratis bezorging als verkapte korting?
De nieuwe wetgeving is inmiddels een maand van kracht. Het is interessant om te volgen wat er verder gebeurt. Of bijvoorbeeld het instrument van ‘gratis bezorging boven een bepaald aankoopbedrag’ hier ook een rol in kan gaan spelen. Voor de consument een handige service, want het scheelt veel sjouwen. Voor de supermarkt wellicht ook interessant. Maar als de gebruikelijke bezorgkosten (ca. € 5,-) vervallen, is dat in feite een extra korting. Is dat toegestaan, is dan de vraag.
Effecten bij de consument
Hamstergedrag eind juni. IRI (bureau gespecialiseerd in marktinformatie over FMCG en Retail) toonde aan dat er voorafgaand aan 1 juli ruim 33% meer bier werd verkocht dan in dezelfde periode een jaar eerder. In het hele land werd in de laatste weken van juni meer bier, wijn en sterke drank ingeslagen. Toen kon men nog gebruik maken van 1+1 kortingen.
Andere product keuze. Begin juli zijn we door verschillende consumenten benaderd over de invoering van de nieuwe maatregel. Zo vertelde Peter uit Gorredijk: “Doordat ik minder korting krijg op mijn standaard krat bier probeer ik nu ook speciaalbier en 0.0%. Het prijsverschil is namelijk veel kleiner geworden.”
Meer betalen. Voor de invoering van de nieuwe Alcoholwet kon de korting voor consumenten (zeker als zij juist in de actieweken extra gingen hamsteren) flink aantikken. Per saldo zal de korting voor hen nu tot zo’n 10% lager uitkomen.
Bijdrage volksgezondheid. Of de nieuwe maatregel helpt om problematisch alcoholgebruik tegen te gaan, en zo een (blijvende) bijdrage levert aan de volksgezondheid, kunnen wij niet beoordelen. Wel zien we dat er meer aandacht is voor 0.0% bier. In week 30 stond onderstaande promotie bijvoorbeeld groot in de Albert Heijn folder, iets dat voorheen nooit eerder voorkwam.
Albert Heijn, bonus-folder week 30, 50% korting bij 3 stuks 0.0% bier